Van welke voorouders Horstmanshoffen stammen mijn broer en zusters nu af?
Hoe heten die voorouders, wanneer zijn zij geboren en overleden. En waar hebben ze gewoond? En met welke partners en kinderen?
Misschien nog belangrijker: waarom kwam Harmanus naar Nederland aan het begin van de 18e eeuw?
De website “vijfeeuwenmigratie” meldt over de Duitse migranten uit de 18e eeuw:
“Tussen 1600 en 1900 trokken jaarlijks tienduizenden Duitsers uit Westfalen naar Nederland als seizoensarbeider. In Duitsland hadden zij vaak een klein bedrijfje dat te weinig opbracht om het gezin van te onderhouden. In het oogstseizoen trokken deze Duitse arbeiders daarom naar Holland, De belangrijkste herkomstgebieden van deze seizoenarbeiders waren de regio’s Osnabrück, Niederstift Münster en, verder oostwaarts, Lippe en Paderborn.” (Rob: Harmanus kwam uit Werther, op de noordkam van het Teutoburgerwoud, Kreis Gütersloh, Bondsstaat Nordrhein-Westfalen).
In het Duitsland van de 17e en 18e eeuw werd dan ook gezegd: “War in der Heimat bittere Not, in Holland gabs Verdienst und Brot.”
(Was er thuis armoede, in Nederland had je verdienste en brood).
Werther 1900
Tijdens de migratie van 1700 tot 1900 van Duitsers uit Westfalen naar ons land was Nederland een welvarende Republiek. Er was hier behoefte aan arbeidskrachten en je kon in Holland goed geld verdienen. Pruisen daartegen was een middeleeuwse staat met weinig vooruitzichten.
1. Aldus trok Harmanus Horstmannshoff, geboren in 1727 en afkomstig van de Horsthof hoeve uit het Duitse Werther, tussen 1740 en 1750 naar Amsterdam.
Het is bekend dat hij in 1750 met de Amsterdamse Jannetje Jans trouwde. Harmanus was Gereformeerd werkman en ze woonden in de Bloemstraat in de Amsterdamse Jordaan. Met Jannetje kreeg hij 4 kinderen, waaronder Evert.
Toen Jannetje in 1779 overleed, hertrouwde Harmanus in 1781 met Anna Maria Lont. Zij gingen wonen in de Scheepjesdwarsstraat en kregen 3 kinderen, waarvan er twee op jonge leeftijd overleden. Alleen het eerste kind, Johan, overleefde.
2. Evert (van Harmanus en Jannetje) werd gedoopt op 26 december 1756 en trouwde in 1779 met Johanna Catharina (Heintje) Backer.
Zij woonden in de Nieuwe Leliestraat 239. Zij kregen 4 dochters en 2 zonen. Johanna Backer overleed op 27 september 1807. Een van die zonen was Johannes, gedoopt* 16 mei 1796. (Evert hertrouwde in 1808 met Adriana Schulz. Dit huwelijk bleef kinderloos)
3. Johannes werd later metselaarsknecht en trouwde op 12 februari 1817 met Adriana van Rossum.
Zij gingen wonen aan de Laurierstraat. Zij kregen 2 dochters en 3 zonen. Zijn vrouw Adriana overleed op 26 april 1832. Johan hertrouwde in 1832 met Joanna Francisca Bogaerts en zij kregen 5 zonen en 2 dochters. Een van hun zonen was Franciscus, die op 17 april 1848 werd geboren.
4. Franciscus werd steendrukker, trouwde in 1866 met Anna Bijvank en gingen wonen aan de Lauriergracht.
Zij kregen een dochter, Johanna Francisca, die tegelijk met de moeder stierf in 1866.
Op 11 november 1868 hertrouwde Franciscus met Mathilda ter Haak en kregen 4 dochters en 3 zonen, waaronder Hendricus Petrus.
Zij woonden met zijn allen vanaf 1880 aan de Haarlemse Tulpenstraat 49. Hoe lang zij in Haarlem hebben gewoond, is niet bekend, want op 9 februari 1888 werd in Amsterdam mijn opa, Hendricus Petrus Horstmanshof, geboren.
5. Hendricus Petrus Horstmanshof (Hendrik) werd later o.a. winkelbediende in een schoenenzaak en tramconducteur bij het GVB/A’Dam.
Hij was niet de conducteur van de beroemde tramlijn 4, die op 5 september 1950 de bocht miste bij de Balk in ’t Oogsteeg en de Amstel in reed. Ik kan mij vaag zo’n verhaal van mijn vader herinneren; uiteindelijk bracht dit krantenknipsel duidelijkheid dat opa niet de conducteur was. 
Hendrik trouwde op 3 november 1909 met Hendrika Femia Linthorst, die vanuit haar geboortestad Zwolle, op 29 oktober 1906 als dienstbode naar Amsterdam was getrokken. Zij kregen 6 kinderen, Henk, Ans, Frans, Lambertus, Mathilda, Ria en Johan. Kort na hun huwelijk woonde Opa en Oma Horstmanshof op de Jacob van Lennepkade 151. In 1919 verhuisden zij naar de Kinkerstraat 314-II.
Weer wat later, in 1923 gingen zij naar de Fazantenweg 6 in Amsterdam Noord. Voor de oorlog verhuisden zij in 1934 nogmaals, dit keer naar Amsterdam Oud-Zuid naar de Ruysdaelkade 263 (3-hoog achterhuis-I). De Oude Pijp dus. Deze woningen tegenover het botenhuis waren in 1922 gebouwd.
Vanaf 22 mei 1945, net na de Bevrijding, tot 21 juli 1950 woonden zij bij tante Anna in het Hofje van Brienen. Daarna verkasten zij naar het Fridtjof Nansenhof 24 beletage.
Op 29 maart 1969 overleed opa Hendrik op het Fridtjof Nansenhof, waar hij alleen woonde, nadat oma Horstmanshof op 24 april 1956 was overleden. Hun jongste kind, Johan, kwam om tijdens de Tweede Wereldoorlog op 1 november 1944 in Frauenburg Pruisen. Tegenwoordig Frombork in Polen.
6. Lambertus (Bertus) Horstmanshof was een van hun kinderen, mijn vader.
Bertus werd geboren op 16 augustus 1915. Hij trouwde op 12 april 1939 met Hendrika Johanna (Rika) Reijmers. Hij werkte eerst vanaf 1937 als Postbesteller, nadat hij bij het uitbreken van de oorlog als dienstplichtig Huzaar in Den Haag gelegerd was geweest. Tijdens de oorlog werden hij en zijn broers Henk en Johan door de Duitsers gedwongen in Halle a/d Saale in Duitsland te gaan werken via de z.g. Arbeitseinsatz. Oom Johan heeft dit niet overleefd.
Bertus en Rika kregen 6 kinderen: Lyda, Femma, Henny, Paula, Bert en Rob. Zijn vrouw Rika werkte voor haar trouwen nog bij Verkade in Zaandam. Rika en Bertus woonden achtereenvolgens in de Van Hillegaertstraat, Pijnackerstraat 2, van Swindenstraat, Fazantenweg12 en de Ruysdaelkade 271. Bertus werkte tot 1975 bij het Amsterdamse telefoondistrict van de PTT aan de Pieter de Hoochstraat.
Zeer veel dank aan:
- de website http://www.vijfeeuwenmigratie.nl/ voor de statistiek en informatie over migratie in de 17e en 18e eeuw.
- Matthias Horstmanshof, Louise Horstmanshof en Henri Horstmanshof voor hun briljante speurwerk.
- Opm. neef Theo de Ruigh: De geboortedatum ligt waarschijnlijk 2 dagen tot één week eerder, dat is niet te achterhalen, omdat er destijds nog geen aangifteplicht bestond.
